Çeri Domates Boykotu ve Netanyahu’nun ‘İsrail Ürünü’ Açıklamaları

Netanyahu’nun Sözleri Fitili Ateşledi: Çeri Domates Neden Boykot Ediliyor?

Son dönemde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun yaptığı bir açıklama, küresel çapta bir boykot kampanyasının odak noktası haline geldi: çeri domatesler. Netanyahu’nun İsrail’in küresel teknoloji ve tarım alanındaki etkisini vurgulamak amacıyla kullandığı bu gıda ürünü, sosyal medyada hızla yayılan boykot çağrılarının sembolü oldu. Peki, bu küçük domates neden uluslararası bir tartışmanın merkezine oturdu ve boykotun arkasındaki nedenler neler?

Netanyahu Ne Söyledi?

Tartışmanın fitilini ateşleyen olay, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ABD’li bir heyete hitaben yaptığı konuşmada yaşandı. Netanyahu, İsrail’in yüksek teknoloji, ilaç ve gıda sektörlerindeki rolünü anlatırken şu ifadeleri kullandı:

“Elinizde tuttuğunuz telefonlar, içtiğiniz ilaçlar… Aslında İsrail’in bir parçası. Çeri domatesi yiyor musunuz? Onların nerede üretildiğini biliyor musunuz? Tam burada [İsrail’de] geliştirildi.”

Bu sözler, İsrail’in teknolojik ve tarımsal üstünlüğünü dünyaya gösterme amacı taşısa da, Filistin’deki olaylar nedeniyle İsrail karşıtı duyguların arttığı bir dönemde, sosyal medyada hızla tepki topladı.

Boykotun Odağındaki Çiftçi ve Tohum Gerçeği

Çeri domatesin boykot edilmesinin temel dayanağı, yaygın kanıya göre, modern ve uzun ömürlü çeri domates tohumlarının İsrail menşeli olmasıdır.

• Tohum İddiası: Kiraz domatesin (çeri domates) günümüzdeki ticari formunun ve raf ömrü uzun çeşitlerinin, 1970’li yıllarda İbrani Üniversitesi’nden İsrailli bilim insanları tarafından ıslah edildiği biliniyor. Netanyahu, bu tarımsal başarıyı bir ulusal gurur kaynağı olarak sundu.
• Boykotun Yayılması: Netanyahu’nun bu vurguyu yapması, boykot destekçileri için net bir hedef oluşturdu. Sosyal medya platformlarında (X, Instagram, TikTok) #Boykotİsrail, #ÇeriDomatesBoykot gibi etiketlerle paylaşılan çağrılar, tüketicileri bu ürünü satın almaktan kaçınmaya teşvik etti.

Uzmanlar ve Bakanlıklar Ne Diyor?

Netanyahu’nun sözleri ve boykotun yükselişi üzerine, tarım uzmanları ve ilgili bakanlıklar da açıklama yapmak zorunda kaldı:

1. “Tohum Tekeli” İddiası: Sosyal medyada, Türk çiftçisinin İsrail tohumlarına bağımlı olduğu yönündeki iddialar sıklıkla dile getirildi. Ancak tarım uzmanları, Türkiye’nin tohumculukta çok sayıda ülkeden ithalat yaptığını ve yerli tohum üretiminde de güçlü bir oyuncu olduğunu belirterek bu iddiaların “dezenformasyon” olduğunu ifade etti.
2. Tarihsel Köken: Çeri domatesin (wild tomato) tarihsel kökeni Latin Amerika’ya dayansa da, günümüzde tüketilen popüler ticari çeşitlerin geliştirilmesinde İsrail’in Ar-Ge çalışmalarının büyük rolü olduğu genel kabul görüyor. Ancak bu, tekelleşme anlamına gelmiyor.

Boykotun Etkisi ve Siyasi Sonuçları

Çeri domates boykotu, sadece bir tüketim tercihi olmanın ötesinde, iki ana boyutta inceleniyor:

• Ekonomik Etki: Boykot çağrılarının yerel tarım pazarlarına ne ölçüde yansıdığı henüz net olmamakla birlikte, bu tür kampanyalar belirli ürünlere olan talebi kısa vadede düşürebilir.
• Siyasi Mesaj: Boykotun asıl gücü, ekonomik zarar vermekten ziyade, siyasi bir duruş sergilemekte yatıyor. Tüketiciler, bu yolla uluslararası politikalara ve olaylara karşı tepkilerini net bir şekilde ifade etme fırsatı buluyor. Netanyahu’nun çeri domatesi bir gurur simgesi yapması, boykotu daha görünür ve sembolik bir protesto eylemi haline getirdi.

Binyamin Netanyahu’nun “Çeri domates bir İsrail ürünüdür” sözü, küresel boykot hareketini canlandıran güçlü bir sembole dönüştü. Tüketiciler, bu ürünü boykot ederek hem İsrail’in tarımsal gücüne dikkat çekmeye hem de Filistin politikalarına karşı tepkilerini göstermeye çalışıyor. Bu tartışma, gıda ürünlerinin dahi uluslararası siyasetin ve protesto eylemlerinin bir parçası haline gelebildiğini gösteriyor.